“Een netwerk zoals je dat zelf zou willen hebben”

In gesprek met Marijke van den Bosch, voorzitter van Integreren doe je samen!

In Nederland zijn genoeg voorbeelden van nieuwkomers, oudkomers of bewoners die zelf iets starten om nieuwkomers te begeleiden, op te vangen, uit te nodigen en wegwijs te maken. Sommige initiatieven bloeien en groeien en krijgen een vaste plek in het maatschappelijke middenveld. Toch blijkt dat formele organisaties en professionals niet altijd de meerwaarde inzien van burgerinitiatieven. De relaties en verhoudingen met formele organisaties zijn niet altijd optimaal.

Wij spraken met Marijke van den Bosch, voorzitter van de stichting Integreren doe je samen!, om te achterhalen hoe haar burgerinitiatief z’n plek heeft gevonden in het veld van integratie en inburgering.

Kun je in het kort iets vertellen over Integreren doe je samen!? 

Integreren doe je samen! (IDJS!) is een burgerinitiatief van lokale vrijwilligers die informeel en persoonlijk contact onderhouden met nieuwkomers. Je kunt het zien als een sociaal opstapnetwerk. Op het moment dat nieuwkomers hier in de gemeente komen, hebben ze vaak nog geen spullen en geen netwerk. Wij helpen mensen met opstarten. Voor veel nieuwkomers zijn we een eerste stap op weg naar een eigen sociaal netwerk. Iedereen is welkom en we nemen de tijd voor echte ontmoetingen.

Hoe zien deze ontmoetingen eruit?

We hebben een werkplaats waar fietsen opgeknapt en gerepareerd worden door locals en nieuwkomers. Nieuwkomers krijgen bij aankomst in de gemeente een startfiets. Ook bieden we fietslessen aan. Verder krijgen nieuwkomers hulp bij het inrichten van hun woning en kunnen ze bij onze werkplaats gratis spullen uitzoeken voor de inboedel. Daarnaast hebben we een aantal terugkerende activiteiten; er is huiswerkbegeleiding; de vrouwensupportgroep organiseert diverse bijeenkomsten over de gezondheidszorg, het schoolsysteem en de opvoeding van kinderen; tijdens de Zing Nederlands-avonden komt een team van muzikanten, presentatoren en zangers bijeen om te zingen en musiceren.

Verder organiseren we kinderactiviteiten en speelmiddagen, maar er zijn ook veel ad-hoc activiteiten zoals aanschuiftafels en kookworkshops. Tot slot spreken we tijdens de wekelijkse taalkring over alledaagse dingen en de actualiteit, om de Nederlandse taal te oefenen.

En in coronatijd?

We kijken vooral wat er wél kan. We hebben honderden voordeurbezoekjes gedaan bij zo’n negentig huishoudens. Dan pols je regelmatig hoe het gaat en wat er nodig is. We nemen iets leuks mee: knutselspullen, een kerstster, kaarsen of, zoals laatst met oud en nieuw, oliebollen en appelflappen die we kregen van een donateur/supermarkt. Tijdens de lockdown zijn er 20 tot 25 nieuwkomers gekomen. Dan ga je écht wel langs. We hebben een YouTube-kanaal waarop we Nederlandse liedjes zingen en verhaaltjes voorlezen. In de zomer hebben we samen met andere organisaties een sport- en spelmiddag voor kinderen georganiseerd in de buitenlucht. Ook hebben we tijdens corona met veel mensen telefonisch contact en Whatsapp-contact en we koppelen nu meer individuele maatjes dan voorheen.

Waar zit de kracht van Integreren doe je samen! ten opzichte van ondersteuning op formele basis? 

Een sociaal opstapnetwerk valt niet te organiseren in een formele organisatie. We bieden een netwerk op een manier zoals we die zelf ook graag zouden willen hebben. Je probeert een fijne vriend of buurman te zijn. Je besteedt veel tijd aan informele dingen, zoals wandelen, appen, videobellen. Daarnaast is het contact zonder einddatum, in tegenstelling tot het contact in trajecten vanuit formele organisaties.

Als professional ben je bezig met een traject, een vastomlijnde taak met een tijdsafbakening. Wat niet tot je taak behoort, kun je vaak niet doen. Binnen de stichting is veel culturele, juridische, maatschappelijke en onderwijskundige kennis opgebouwd. We bieden in individuele gevallen ondersteuning als andere hulpverlening niet voor de hand ligt, niet voorhanden is of niet wenselijk is.

Kun je dit toelichten?

Iemand die analfabeet is, kan zich schamen of niet weten dat er een probleem is.  Diegene heeft iemand nodig die hij vertrouwt. Wij voeren verschillende gesprekken en nemen hier echt de tijd voor. Zo kunnen we iemand toeleiden naar de juiste hulpverlener. Een ander voorbeeld is een echtscheiding. Dit ligt soms supergevoelig in de gemeenschap. Hier ga je niet zomaar in roeren. Eerst voer je een aantal gesprekken voordat je iemand doorverwijst. Dus door het vertrouwen dat je hebt, kun je mensen naar hulp toeleiden.

Burgerinitiatieven zijn dus waardevol naast bestaande hulpverlening?

Zeker! We kunnen elkaar aanvullen. Wij hebben de tijd voor persoonlijke, oprechte nieuwsgierigheid en betrokkenheid. Wij zien een persoon in z’n geheel en willen diegene leren kennen. De gemeente en Vluchtelingenwerk hebben daar vaak (te) weinig tijd voor. Wij hebben in de kerngroep van vrijwilligers heel weinig verloop en de relaties met onze doelgroep zijn langdurig van aard. We zagen de nodige wisselingen bij beleidsmedewerkers, wethouders, werkcoaches, teamleiders en maatschappelijk werkers. Continuïteit blijkt vaak al een meerwaarde voor de bestaande hulpverlening.

Kun je een voorbeeld noemen waarin de samenwerking met de gemeente of welzijnsorganisatie een succes was?

Eén voorbeeld is een meisje waarmee we na afloop van Zing Nederlands in gesprek raakten. We kwamen erachter dat ze erg down was. Dat was het moment om verder te onderzoeken wat er aan de hand was en veel vragen te stellen. Het meisje vertelde dat ze zich op school heel ongelukkig voelde. Het bleek dat ze al bijna een jaar op het speciaal onderwijs zat. Er is overleg met ons, VW, de welzijnsorganisatie en school geweest. Uiteindelijk kwam de samenwerking tot stand met de formele organisaties, een van ons en een gespecialiseerde psycholoog. Het meisje werd opnieuw getest via een methode die rekening houdt met onderwijsachterstanden en inmiddels zit ze op het MBO en is ze helemaal gelukkig.

En wordt jullie meerwaarde nu gezien?

Jazeker, de praktijk laat het zien. We worden regelmatig gevraagd door beleidsmakers die graag willen weten hoe het er nu voor staat met nieuwkomers. Dat kunnen we vrij nauwkeurig aangeven, want we kennen de overgrote meerderheid van de nieuwkomers in de 26 dorpen van West Betuwe.