#5 Maaksessie De Veranderopgave 2021 & het persoonlijk “Plan Inburgering en Participatie” (PIP)

De Maaksessie

Het vertrekpunt van de maaksessie is de stem van nieuwkomers zelf. Wat hebben nieuwkomers nodig om een goede route uit te stippelen voor hun nieuwe toekomst? Hoe kunnen we een plan ontwikkelen dat aansluit op wat nieuwkomers nodig hebben? En vervolgens: wat betekent dit voor de huidige instrumenten, en het streven naar de vaak weerbarstige praktijk van het ‘centraal stellen van de nieuwkomers’? Daarom begonnen we de maaksessie met de vraag aan alle deelnemers: “wanneer werd er voor het laatst echt goed naar je geluisterd?”.

De Maaksessie gaf gelegenheid tot vier dingen:

1. Kennis en ervaring rond het ontwikkelen van een persoonlijk plan te delen, expliciteren en verdiepen.
2. In kaart brengen welke zorgen, uitdagingen en successen lokale stakeholders ervaren rond de Veranderopgave.
3. Ontwerpen van acties om goed voorbereid te zijn op het maken van een PIP dat vanuit de vraag en kennis van de nieuwkomers zelf vertrekt.
4. En de maaksessie was ook een goede gelegenheid om elkaar te leren kennen en ervaringen uit te wisselen. Zo ontstaan er nieuwe samenwerkingen tussen professionals en vrijwilligers. Dit soort samenwerkingen zijn noodzakelijk maar niet vanzelfsprekend. Alleen al deze ontmoetingen beschouwen wij als een succes van de Maaksessie.

We begonnen met een reeks interviews waarin Sedigheh Safari, Delista Omeragic en Elsa Berhane hun ervaringen deelden als ervaringsdeskundige / sleutelpersoon. Daarna kwam een tweede ronde interviews met Renske Waardenburg, in haar rol als ambtenaar / beleidsmaker en Niek Bielderman, als participatie consulent – zij vertegenwoordigen het perspectief van de instanties.

De deelnemers kregen luisteropdrachten:

• Wat is positief in deze verhalen?
• Wat is negatief in deze verhalen?
• Wat voor onderzoeksvragen liggen hier?
• Wat moeten de instanties in hun oren knopen?
• Wat moeten de nieuwkomers in hun oren knopen?

Perspectief professionals

Niek is participatieconsulent bij gemeente Renkum. In het kader van vernieuwing is hij onlangs gestart met een integrale intake. Niek merkt dat een persoonlijk gesprek een versnellend effect heeft op het proces omdat hij direct hoort wat iemand wil. Bovendien wordt er nauw samengewerkt met COA en Vluchtelingenwerk, dit maakt dat de lijntjes kort zijn. De intentie van dit experiment is om mensen zo snel mogelijk in een actieve modus te krijgen. De gemeente is van mening dat de taal niet alleen op school hoort maar ook tijdens het werk kan worden geleerd. Inburgering en werk kunnen naast elkaar lopen. “We gaan soms ook naar de scholen toe om de statushouders te volgen, we hebben een accountmanager die stages probeert te vinden voor de statushouder, de korte lijntjes zijn belangrijk! COA begint het en wij pakken het op. [..] Mensen hebben vertrouwen dat het een goede toekomst wordt.”

Renske werkt als regiocoördinator voor Divosa en bij de gemeente Oude IJsselstreek. Zij merkte dat veel nieuwkomers hobbels ondervinden bij de intake doordat de intake te talig is. Zij ontwikkelt momenteel een alternatieve communicatiemethode tussen consulent en statushouder: gesprek voeren met getekende beelden. “Door te tekenen, maak je verwachtingen concreter en duidelijker met beeld. Het hoeft niet mooi te zijn, het gaat om de boodschap. Soms heeft een nieuwkomer een ander idee van werk, of ander idee van tijdspad, dit kan je verduidelijken door simpele tekeningen. Dat maakt dat je makkelijker over hetzelfde praat. De bedoeling is dat je als statushouder een beter beeld hebt van je plan en een eigenaar ervan wordt.” Ook pleit Renske voor het inzet van sleutelfiguren in de uitvoer van het PIP. “Zij kunnen praten met instanties en ook met nieuwkomers. In het land is hier al veel ervaringen mee, een sleutelpersoon kan ook een praktijkondersteuner worden.”

Actieagenda

Initiatief #1 gaat in de gemeente Ede een PIP ontwerpen dat zingevend en motiverend is voor de nieuwe inwoner. Dit willen ze in een aantal stappen doen, ten eerste bepalen wie de procesregisseur wordt en waarom. Vervolgens één contactpersoon betrekken voor het gehele traject (continuïteit). Het is van belang dat vooraf alle stappen van het PIP inzichtelijk gemaakt worden voor de nieuwe inwoner, bijvoorbeeld door het in eigen taal aan te bieden.

Initiatief #2 wil de professionals bewegen om cultuursensitiever te gaan werken. De managementteams van de organisaties zoals Vluchtelingenwerk, COA, gemeenten worden aangespoord om een kwaliteitstraining ‘Cultuursensitief werken’ in te kopen. Initiatief pleit ervoor dat er in de trainingen met sleutelpersonen gewerkt wordt omdat zij vaardig zijn in de interculturele communicatie en kennis hebben over de westerse en oosterse cultuur. Een belangrijk aspect is om de training niet eenmalig aan te bieden maar te verspreiden over meerdere momenten.

Initiatief #3 wil ervoor zorgen dat er tijdens het gesprek met instanties de nieuwkomer het vertrouwen krijgt in de medewerkers. De medewerkers binnen de instanties zouden bewust(er) gemaakt kunnen worden van de achtergrond van de nieuwkomers en hun  afhankelijkheidspositie ten opzichte van instantie. Ook in dit initiatief wordt cultuursensitieve communicatie benadrukt.

Initiatief #4 wil kortere routes ontwikkelen gericht op het helder krijgen van behoeftes en talenten van een nieuwe burger. Dit kan middels een ‘vast formaat’-gesprek met eventueel een tolk. Een belangrijk onderdeel van initiatief 4 is dat er werkgevers benaderd worden zodat de nieuwkomers naar laagdrempelige proefplaatsingen bemiddeld kunnen worden. Hier kunnen zij indruk krijgen van de werkcultuur in Nederland, ervaring opdoen en worden de routes naar werk korter.

Initiatief #5 gaat op zoek naar werkgevers die bereid zijn om avontuur met de nieuwkomers aan te gaan en kennis te laten maken met de arbeidsmarkt door middel van een stage, werkervaringsplek en betaald werk. Hiervoor is het nodig om werkgevers enthousiast te krijgen tijdens de al bestaande en nieuwe bijeenkomsten. Ook worden zowel de werkgevers en de nieuwe inwoners gecoacht waar nodig: taal, mentortraining, kennis over payroll constructie etc. Deze actie wordt een succes als er meer werkgevers bereid zijn om nieuwkomers een kans te geven en als er een duurzame werkrelatie ontstaat tussen beide partijen.

Initiatief #6 wil graag een klankbordgroep oprichten die ze kunnen betrekken en inzetten bij het vormgeven van het PIP in gemeente Renkum. De acties zijn gericht op het samenstellen van een lokale klankbordgroep en begeleiding hiervan. Het beoogde doelen zijn om de kwaliteiten en ervaring van deze groep te benutten in verschillende fases van het PIP traject: vertalen tijdens de intakes, begeleiding van nieuwkomers, feedback aan consulenten etc. De eerste stap is om binnen 3 maanden te inventariseren welke potentiële deelnemers lid kunnen worden van de klankbordgroep. Het wordt een succes als er een groep opgericht wordt met een procesbegeleider.

Initiatief #7 focust op het ontwerpen van een PIP dat gericht is op vrouwen en hun ontwikkeling. De eigenaars van dit initiatief zijn de gemeenten Wageningen, Veenendaal, Renswoude en Rhenen. In eerste instantie is het belangrijk dat alle vrouwen in dit gebied in zicht zijn en dat ze een individueel gesprek krijgen. Vanuit hier wordt verder gewerkt aan een traject die bij de betreffende persoon past. Het wordt een succes als alle vrouwen in deze gemeenten deelnemen aan een op maat gemaakt traject. De samenwerkingspartners zijn Vluchtelingenwerk, formele en informele taalaanbieders, sleutelpersonen, COA en IND. Als de gemeente regie neemt, kan de samenwerking versterkt worden.

Initiatief #8 gaat zich inzetten voor het ketenbrede samenwerking zodat er in 1 plan alle perspectieven meegenomen worden. De eigenaar van dit initiatief is gemeente Veenendaal. Het keten bestaat uit COA, maatschappelijke organisaties, GGZ instellingen en de formele en informele partners. De gemeente dient als verbinding tussen de organisaties. De initiatiefnemers willen een zichtbare, levende sociale kaart voor de nieuwkomer, ruimte om de processen te evalueren, ervaring uitwisselen en focussen op gedeeld belang ipv verschillen. Het doel en tevens het succes van dit initiatief is een goed georganiseerde Brede Intake, met duidelijke regisseurschap en flexibiliteit om te kunnen schakelen.

Initiatief #9 richt zich het inventarisatie en vergelijking van de huidige intake processen tussen gemeenten Veenendaal, Renkum en Barneveld. De stappen die hiervoor nodig zijn: 1. Eigen plan naast het PIP leggen (juni); 2. Plannen onderling tussen de gemeenten vergelijken (juni) en 3. Samenwerking zoeken met ondersteuners voor wat er nog mist zodat het huidige traject op korte termijn tot het PIP omgebogen kan worden. Het succes van dit initiatief ligt in het identificeren van de specifieke ontwikkelpunten, die elke gemeente vervolgens kan toepassen in haar praktijk.