#1 Maaksessie Rivierenland

Perspectief nieuwkomers

Dit gesprek vond plaats in de ‘vissenkom’. Dat is een werkvorm waarbij er een interview of gesprek plaatsvindt tussen een klein aantal mensen. De rest van de deelnemers zit daar in een grote cirkel omheen. Die deelnemers zijn niet zomaar publiek, maar medeonderzoekers. Zij krijgen een speciale onderzoeksopdracht mee in de vorm van een vraag. Met Selam, Ibrahim, Loubna en Patrick in de vissenkom.

Voel je je verbonden met je omgeving/ Hoe heb je dat gedaan?

• Ik heb kennisgemaakt met mijn buren door ze uit te nodigen voor de verjaardag van mijn kind. Via mijn kinderen leer ik mensen uit de omgeving kennen. Ik leer ouders kennen op school. Als kinderen met elkaar afspreken om te gaan spelen, maak ik kennis met ouders. Dat is een mooie gelegenheid. Ik neem dan vaak het initiatief. Nederlanders doen dat helaas niet.

• Ook via vrijwilligerswerk heb ik veel mensen leren kennen. Ik werk als tolk voor een organisatie in Nijmegen. Zo groeit mijn netwerk.

• In contact met mijn buren is taal het grootste probleem. Wij (statushouders/ nieuwkomers en mensen uit Eritrea in het bijzonder) zijn een beetje bang (om contact te leggen). De cultuur tussen Eritrea en Nederland is verschillend. Als in Eritrea iemand nieuw in de buurt komt wonen. Komen de buren kennismaken. Hier is het anders.

• Het begin (leggen van contact) is lastig. Daarna gaat het goed.
• Ik heb Nederlandse vrienden.
• Ik heb vooral Nederlandse collega’s.
• Ik ben naar de kerk gegaan. Het was niet moeilijk om mensen te leren kennen. In het eerste contact spraken we daar Engels met elkaar.
• Mensen van mijn leeftijd zijn zeldzaam in Zaltbommel. Mensen zijn of ouder, of jonger (dan 25). Ik mis dat contact, zelfs in de sportschool zijn mensen ouder. Mijn broertje is 19 hij heeft wel veel vrienden.
• Ik heb aardige buren. We zijn biertjes met elkaar gaan drinken om kennis te maken/ contact te maken.
• Zelf heb ik geen tijd om echt contact te maken. Als je thuiskomt ben je moe en moet je eten maken voor je kinderen. Ik dacht: dit zal voor Nederlandse mensen dan ook wel zo zijn, als iedereen werkt, dan ben je moe ’s avonds.

Help je Nederlanders? 

• Helpen gaat twee kanten op. Als ik een Nederlander vraag, weet ik dat ik daar op kan rekenen. Ik wil ook graag helpen, maar ik heb niet het gevoel dat ik iets terug moet doen (voor hulp van Nederlanders).
• Wij helpen onze buurvrouw. Dat contact is gelijkwaardig. Soms koken we samen of doen we samen boodschappen. Mijn man is thuis (ik werk). Hij heeft veel contact. Het is een oude buurvrouw. Ze doen veel dingen samen. Naar de botanische tuin bijvoorbeeld. Zij zorgt soms voor onze kinderen.
• Ik help vaak organisaties die werken voor vluchtelingen. Met het uitleggen van het probleem of het begrijpen van Syrische mensen. Soms doe ik dat ook voor Syrische ouders. Het voelt niet alsof ik iets terug moet doen.
• Oude Nederlanders vragen mij om hulp. Als de kerk een uitje organiseert. Ik ga dan mee. Ik doe iets terug, met veel plezier.

Heb je contact met nieuwkomers? 

• Ik doe dat via Open Mind. Mijn organisatie die helpt contact met Nederlanders te krijgen. Het is een clubje Syriërs dat contact wil met Nederlanders.
• Nieuwkomers willen nieuwe mensen ontmoeten. Nieuwe vriendschappen maken. Als je goede mensen om je heen hebt, krijg je dat. Als je dat niet hebt, blijf je alleen. Er zijn nieuwkomers die dat niet zelf durven doen (contact zoeken). Ik weet niet zo goed wat helpt. Ik ben naar de kerk gegaan en heb daar mensen leren kennen.
• Het is niet leuk om alleen naar bijeenkomsten te gaan. Het liefst ga ik met iemand samen, een Nederlands iemand. Die kan je vertellen wat er gebeurt en is als een gids. Zeker op een plek waar honderd Nederlanders zijn en jij in je eentje bent.
• Ik ken veel mensen die contact met Nederlanders zoeken. Dat komt altijd van een kant. Ze vragen: Waar kom je vandaan? Ben je al lang hier? Ik wil niet dat verhaal keer op keer vertellen. Ik denk dan: ‘laat maar’. Ik zit hier thuis. Ik zit goed/veilig.

• Ik moet elke dag aan mensen vertellen waar ik vandaan kom. Dat is best wel lastig. Maar als iemand het niet van mij weet, is het normaal om dat te vragen. Liever zou ik het over andere dingen hebben.
• Ik wil daar niet met je over praten. Ik wil met je praten over de toekomst. Over vandaag. Over iets anders dan ‘waar kom ik vandaan’. Het is ook lastig voor de kinderen. Zij hebben het gevoel dat ze Nederlander zijn, terwijl aan hun moeder steeds wordt gevraagd: waar kom je vandaan? (= niet van hier).

Wat had je graag anders gewild in Rivierenland? 

• Moeilijke vraag…
• Mensen doen hun best
• Het helpt als we niet over elkaar praten, maar met elkaar (niet: Nederlanders met Nederlanders over nieuwkomers (Syrische mensen) of nieuwkomers met nieuwkomers over Nederlanders. Er wordt niet genoeg met elkaar gepraat.

Antwoorden op de vraag die deelnemers in de buitenkring meekregen vooraf aan het gesprek:

‘Wat valt op?’
✓ “Dat ze goed geïntegreerd zijn”
✓ Haakje vinden om contact te zoeken – is spannend en zo belangrijk.
✓ “De nieuwkomer vindt dit” – kunnen we niet zeggen. Ze vinden allemaal wat anders – iedereen is best wel anders – divers.
✓ We willen als Nederlanders heel graag verbeteren. Dan gaan we vragen: wat hadden we anders moeten doen om het voor jou beter te maken? Ik merk dat die vraag te direct is. Dat lukte ook niet goed in de laatste vraag, er kwam geen echt antwoord.
✓ Nieuwkomers nemen altijd het initiatief. Ik wil dat Nederland(ers) initiatief nemen.
✓ Iedere cultuur heeft zijn eigen verwachtingen (als het gaat om contact & manieren van contact leggen). Die zijn anders dan in Nederland.

‘Wat zouden organisaties kunnen bijdragen?’
✓ Maandelijks van dit soort bijeenkomsten organiseren. Laagdrempelig om kennis te maken met verschillende culturen.
✓ Dat organiseren waar Nederlanders komen. In een ongedwongen sfeer.
✓ Verbinden met maatschappelijke organisaties in de wijk. Die zijn nu onbereikbaar/ onbekend.
✓ Om echt iemand te helpen: goed onderzoeken wie dat het beste kan doen.
✓ Je kan het niet alleen.

‘Wat moet verder onderzocht worden?’
✓ Wat is er mogelijk om voor jongere mensen aansluiting te krijgen op het onderwijssysteem? Dat is onduidelijk voor begeleiders. Dan is het vaak te laat. Mensen dwalen af.
✓ Overgewicht is een probleem
✓ Kennismaking als challenge: ‘Waar kom je vandaan?’ We kunnen het ergens anders over hebben. Niet alleen waar we vandaan komen?
✓ Hoe krijg je ‘de Nederlander’ geïnteresseerd? Leren kennismaken.

Samen vraagstukken oplossen

De twee gespreksrondes geven stof tot nadenken, maar hopelijk ook tot actie. Daarom vragen we deelnemers wie er een concreet vraagstuk heeft of heeft gekregen dat hij of zij wil indienen. Samen met andere deelnemers kunnen ze er dan aan werken.

• Hoe kunnen we op een andere manier in gesprek – aanleiding: niet steeds gevraagd willen worden naar ‘waar kom je vandaan?’ en dus de onderliggende boodschap: jij bent dus niet van hier. Dit is misschien op het eerste gezicht een logische vraag. Maar onderzoek laat zien dat juist precies deze vraag (of de opmerking: wat spreek je goed Nederlands) migranten en vluchtelingen altijd blijft achtervolgen, hoe lang ze ook al in Nederland zijn. Met als gevolg: een gevoel van Anders-zijn.
• Het zijn van professional roept verwachtingen op – hoe ga ik om met mijn professionele verplichtingen en verzoeken die meer informeel zijn en mijn privésfeer raken? Zonder dat er verwachtingen komen naar mij? – hoe ga je er persoonlijk mee om?

• Hoe kunnen we elkaar versterken in plaats van formeel te worden? Hoe gaan we er als organisatie mee om?
• Wat betekent radicale gelijkwaardigheid in de praktijk?
• Hoe worden wij als informele organisatie onderdeel van de formele infrastructuur rond een nieuwkomer?
• Kan een gemeente een samenhangend programma faciliteren – om sociale verbondenheid te versterken – of is het beperkend? Hoe kun je als gemeente faciliteren?

• Taalstages moeten eenvoudiger. Hoe maken we de regels soepeler?
• Hoe krijg je als gemeente zicht op of we het goede doen? Houvast? Nieuw beleid vormgeven?
• Is het nodig dat we specialisten hebben die met nieuwkomers werken – of dat iedereen met iedereen om kan gaan? Te behoeve van integratie van nieuwkomers.
• Moeten we niet naar andere kwaliteiten kijken dan alleen taalbeheersing? Hoe kunnen mensen meteen bijdragen?