Direct mee kunnen doen
Een belangrijke verklaring is verschil in wet- en regelgeving. Mensen die uit Oekraïne zijn gevlucht hebben direct toegang tot de arbeidsmarkt. Terwijl mensen in de asielprocedure (‘asielzoekers’) veel obstakels ervaren als het gaat om toegang tot de arbeidsmarkt. Hoewel de 24-weken-eis is opgeheven, blijven andere reële obstakels overeind. Bijvoorbeeld de vereiste om een tewerkstellingsvergunning aan te vragen en de lange wachttijden voor het verkrijgen van een BSN. Eigenlijk wordt werk pas toegankelijker op het moment dat iemand een status krijgt. Maar dat duurt vaak lang. Gedurende deze wachtperiode blijft iemand op afstand tot de arbeidsmarkt.
De ervaringen van mensen uit Oekraïne laten echter zien dat de mogelijkheid om direct te kunnen werken leidt tot direct een relatief hoge arbeidsparticipatie. Nieuwkomers die direct aan de slag kunnen zijn vaak nog in ‘actiemodus’. En doordat ze meestal vrij recent werkervaring hebben opgedaan (in hun land van herkomst), staan ze ook dichter bij hun competenties en ervaringen in het werkveld.
Duurzame arbeidsparticipatie
Tegelijkertijd zien we dat direct meedoen niet genoeg is voor duurzame arbeidsparticipatie. Onverwacht de stap moeten maken om in een nog onbekende samenleving te werken, gaat gepaard met een behoefte aan (her)oriëntatie. Dit ziet er voor iedereen anders uit, want mensen hebben verschillende achtergronden en ambitie. Het is dus belangrijk om meerdere laagdrempelige mogelijkheden voor oriëntatie te organiseren, bijvoorbeeld netwerkgesprekken, ‘snuffelstages’ en direct contact met werkgevers. En ook de vervolgstappen naar een duurzame baan zien er voor iedereen anders uit. Voor de een is het direct hebben van een baan een stap op weg naar duurzaam werk. Voor de ander is een vervolg-/andere opleiding of een leer-werktraject passend. Bouw daarom ruimte voor differentiatie in door aan te sluiten op het al bestaande systeem, met waar nodig aanpassingen.
Geleerde lessen
In het onderzoek naar Oekraïense vluchtelingen op de arbeidsmarkt, hebben we veel geleerd over wat wel en niet werkt binnen de Oekraïense aanpak. En hoe deze lessen inzetbaar zijn om de toegang tot werk voor alle nieuwkomers in Nederland te verbeteren. Hoofdstuk 5 van ons rapport gaat in op de vijf belangrijkste lessen en biedt concrete handvaten voor professionals en werkgevers. Het betreft de volgende thema’s:
- Investeren in taalvaardigheid
- Aandacht voor duurzaamheid van werk
- Meer duidelijkheid over (verblijfs-)perspectief
- Belang van het informele netwerk
- Ruimte voor oriëntatie en differentiatie
Ben je professional of werkgever en wil je weten hoe dit in de praktijk organiseert? Benieuwd naar de andere lessen uit het onderzoek?
>> Lees het rapport en de concrete aanbevelingen in hoofdstuk 5