Inzichten uit actieonderzoek Corona

Bij afspraken met zorgprofessionals is niet vaak tolk of cultureel vertaler aanwezig. Het kan dan lastig de adviezen en informatie van professionals te begrijpen, informatie te vragen en toelichting te geven over de ervaren klachten. Het gevoel van controle valt hiermee weg, terwijl begrip rondom eigen gezondheid en die van familieleden juist zo belangrijk is. Als fysieke loketten door coronamaatregelen gesloten zijn, werpt dit een extra communicatiebarrière op. Nieuwkomers kunnen dan nog moeilijker om informatie vragen in een taal die niet hun moedertaal is. 

Hierdoor worden nieuwkomers niet altijd goed doorverwezen en weten zij de juiste ondersteuning niet te vinden. 

Dit is een landelijk probleem, maar nieuwkomers worden extra getroffen door het forse gebrek aan interculturele psychologen. Hier komt bovenop dat professionals weinig zicht hebben op alternatieve mogelijkheden om geestelijke gezondheidszorg voor nieuwkomers te organiseren. 

Mensen ervaren druk vanuit de gemeente om te  gaan werken, terwijl zij fysiek en mentaal nog niet klaar zijn. We horen vaker dat nieuwkomers blijvend vacatures doorgestuurd krijgen vanuit hun werkconsulent, terwijl ze eerder hebben aangegeven gezondheidsproblemen te hebben. Zij voelen zich dan niet gehoor en dit  creëert afstand. Als een klantmanager alleen op één probleem stuurt, maar geen grip  heeft op de doorbraak die nodig is om ook andere obstakels weg te halen, is er vaak geen  vooruitgang.  

Wanneer nieuwkomers niet goed weten wat te verwachten van een afspraak bij een zorgprofessional kunnen zij het vertrouwen in de dienstverlening verliezen. Zo is het niet altijd duidelijk dat je bij de huisarts een doorverwijzing krijgt voor een gespecialiseerde arts. Wanneer dit niet duidelijk is, kan een doorverwijzing resulteren in het gevoel niet serieus te worden genomen.  

Het afsluiten van een zorgpakket dat niet aansluit bij de persoonlijke situatie, is hier een voorbeeld van. 

Dat wil zeggen, de mentale problemen zijn een gevolg van de manier  waarop een systeem is georganiseerd. Systeemstress ontstaat door het niet kunnen  oplossen van systeemproblemen: problemen veroorzaakt door (bureaucratische)  systemen, zoals schulden, huisvesting zoeken op een te krappe woningmarkt,  werkloosheid, onderwijs e.d. Het gaat om vragen rondom bestaanszekerheid waar  nieuwkomers zelf geen doorbraak in kunnen realiseren. Systeemstress kan een enorm  probleem vormen voor mensen en ervoor zorgen dat andere aspecten in het leven ook  ‘on hold’ staan. Psychische ondersteuning lost in zulke gevallen niet het onderliggende  probleem op, maar richt zich alleen op een symptoom van systeemstress. Dit is niet  constructief. De stress zal hoe dan ook niet verdwijnen, als de systeemproblemen niet  worden opgelost. De coronacrisis brengt extra bronnen van systeemstress met zich mee, bijvoorbeeld: het organiseren van thuisonderwijs voor de kinderen en de constant veranderende maatregelen. 

Vertalingen zijn niet altijd aanwezig vanuit de overheid en opgerichte initiatieven blijken nieuwkomers niet altijd te bereiken. Vooral nieuwkomers die niet digitaal vaardig en/of analfabeet zijn worden moeilijk bereikt. Het gevolg  hiervan is onder andere dat sleutelpersonen, vrijwel altijd vrijwillig, de talige  communicatiemiddelen moesten overbrengen aan deze mensen. In de vorm van  whatsapp-voice messages bijvoorbeeld, of persoonlijk huisbezoek. De sleutelpersonen  gaven aan dat binnen de huidige informatie infrastructuur deze persoonlijke aanpak het 

Somberheid en  eenzaamheid nemen toe door het wegvallen van sociale activiteiten en ontmoetingen. In  verschillende cases zien we dat professionals weinig aandacht besteden aan niet functioneel contact, terwijl hier wel behoefte aan is.