Kabinet zet Direct Meedoen voorop
Het regeerakkoord benadrukt het belang van snelle participatie van nieuwkomers in de samenleving en actieve ondersteuning bij werk en taal, de basis van integratie. Daarom wordt erop ingezet om nieuwkomers sneller aan werk te helpen en te ondersteunen bij het leren van de taal, arbeidsmarktdiscriminatie tegen te gaan, en werkgevers te ontzorgen voor betere matching op de arbeidsmarkt.
Onderzoek onderschrijft het belang hiervan. Zorg dat nieuwkomers op een passende, zinvolle manier direct mee kunnen doen in Nederland. De voordelen hiervan zijn duidelijk: nieuwkomers kunnen sneller werken, hun talenten inzetten, integreren en bijdragen aan de samenleving.
Maar diverse maatregelen maken direct meedoen moeilijk
Deze ambitie van het kabinet wordt ondermijnd door maatregelen uit het regeerprogramma op het gebied van asiel en opvang. Op basis van onze onderzoeken naar het perspectief van nieuwkomers, voorzien we dat mensen zowel in de asielprocedure als met een tijdelijke verblijfsstatus zullen worden verhinderd om zo snel mogelijk mee te kunnen doen.
Inrichting opvang
Nieuwkomers geven aan dat de inrichting, locatie en faciliteiten van een opvanglocatie bepalend zijn voor de mate waarin ze kunnen participeren. Het kabinet zet in op een verdere versobering van de opvang, en grootschalige locaties kunnen moeilijk midden in de samenleving staan. Studeren of werken vanuit een opvang wordt moeilijker als er geen goede infrastructuur is (internet, vervoer, privacy). Mensen leven met velen op een kamer met andere dag- en nachtritmes en geluidsoverlast.
Lang wachten
Hoe langer mensen moeten wachten, hoe groter de kans ook dat de mogelijkheden en ambitie voor participatie afnemen. Juist de eerste periode nadat mensen aankomen in Nederland is hierin cruciaal. Het uitstellen van IND-beslissingen, het intrekken van de Spreidingswet en het intrekken van voorrang op sociale huurwoningen vergroten – de nu al lange – wachttijden.
Onzekerheid en stress
Bovendien hebben de maatregelen ook veel invloed op de mentale gezondheid. Onzekerheid over een permanente verblijfsvergunning, verder oplopende wachttijden bij de IND (zeker bij een tweestatusstelsel) en het inperken van het recht op gezinshereniging; het geeft allemaal enorme stress. Dit belemmert nieuwkomers om aan het werk te gaan, sociale netwerken op te bouwen en volwaardig mee te doen.
Hoe het wél kan
Er is veel kennis hoe het wel kan. Gelukkig zijn er genoeg gemeenten die hier gebruik van maken en zo praktijken ontwikkelen die werken. Bijvoorbeeld door direct vanuit de opvang te investeren in sociale connecties, het leren en oefenen van de Nederlandse taal en goede connecties met werkgevers. Allemaal praktijken die effectief bijdragen aan direct meedoen. Mensen hoeven niet te wachten op hun inburgering of huis, om hun ambities vorm te geven.
Effectieve, lokale opvang en toegang tot werk
Wanneer gemeenten, maatschappelijke organisaties, betrokken burgers en soms woningcorporaties de krachten bundelen, ontstaat ruimte om dit te organiseren. Effectieve, lokale opvangvoorzieningen en toegang tot de Nederlandse arbeidsmarkt en samenleving zorgen voor stabiliteit, sociale netwerken en vlotte integratie van nieuwkomers. De Spreidingswet is daar het juiste antwoord op.
Lokaal, evidence-based integratie-aanbod
Een passend, lokaal en evidence-based integratie-aanbod versnelt de kansen voor nieuwkomers om actief te participeren. Diverse gemeenten, maatschappelijke- en werkgeversorganisaties nemen hierin al het voortouw. Door deze initiatieven te ondersteunen, krijgen nieuwkomers wérkelijk de kans om direct mee te doen. En dat loont voor iedereen.
Verder lezen over wat werkt
- Zorg voor vroege participatie van nieuwkomers, oproep van 86 maatschappelijke organisaties aan Den Haag.
- Ruimere werkmogelijkheden voor asielzoekers leiden tot substantiële maatschappelijke baten waar nauwelijks extra maatschappelijke kosten tegenover staan: SEO Amsterdam Economics.
- Reacties op het hoofdlijnenakkoord van mensen met vluchtervaring
- Pilot Toeleiding naar werk vanuit het azc, gemeente Almere en Randstad.
- Herzie wet- en regelgeving rond werken in de asielprocedure zodat mensen mee kunnen doen vanaf dag één: Heroriëntatie asiel i.o.v. Min JenV en ABDTOPConsult
- Een goed afwegingskader voor doorstroomlocaties draagt bij aan een snelle start in de gemeente waaraan je bent gekoppeld, Project Kansenmakers en Provincie Utrecht.
- Kansen voor verbeteren opvang en huisvesting van nieuwkomers: De Sociale Steen
- Landelijke interesse in school Deventer die asielzoekers en statushouders al voor de officiële inburgering voorbereidt op een baan, Artikel over Iedereen aan Boord, de Stentor of asielkansen in Deventer NieuwWij
