Op de Nederlandse arbeidsmarkt wordt nog altijd veel nadruk gelegd op diploma’s en het CV bij het zoeken naar nieuwe werknemers. Voor nieuwkomers in Nederland vormt dit een groot obstakel op weg naar werk. Er wordt vaak gekeken vanuit gebrek: wat mist iemand ten opzichte van mensen die in Nederland geboren zijn? Als het de norm wordt om te kijken naar wat iemand kan, in plaats van wat iemand nog mist, zou dit de weg naar een baan vlotter en gelijkwaardiger kunnen maken. Dit idee van recht doen aan iemands ervaring en talenten door te focussen op mogelijkheden, sluit goed aan bij de internationale trend waarin skills een steeds grotere plaats krijgen in toetreding tot de arbeidsmarkt. Wat betekent dit voor nieuwkomers? Zijn werkgevers bereid om zo te kijken? En leidt een focus op skills per definitie tot een meer inclusieve arbeidsmarkt? In de webinar “Een Focus op Skills” georganiseerd op 29 april 2021 , gingen wij in gesprek met experts over deze vragen (kijk de webinar hier terug).
Deze webinar organiseerde OpenEmbassy vanuit het Platform Nieuwkomers & Werk, dat we met steun van de Goldschmeding Foundation ontwikkelen. Het Platform heeft als doel dat meer nieuwkomers sneller, duurzamer en met oog voor hun talenten en ambities aan het werk komen. Dat doen we door initiatieven die nieuwkomers naar werk begeleiden te ondersteunen met financiering, onderzoek naar werkzame bestanddelen, kennisdeling, coaching en community building. En dat doen we door alles wat we leren van de initiatieven te vertalen naar deelbare kennis.
Een internationale trend: de focus op skills als noodzakelijke shift
De shift naar een focus op skills in plaats van diploma’s en CV hangt in de lucht, dat blijkt alleen al uit het aantal bijeenkomsten, onderzoeken en initiatieven die zich bezighouden met dit onderwerp. Dat is niet zo gek, aldus Hafid Ballafkih, senior onderzoeker aan de Hogeschool van Amsterdam en hoofd van de onderzoeksgroep Arbeid in Transitie(1). Tekorten op de arbeidsmarkt worden zodanig, dat een nieuwe manier van kijken naar arbeidspotentieel noodzakelijk wordt. Daarbij komt dat beroepen steeds sneller veranderen en mensen vaker van beroep moeten wisselen. Een focus op enkel diploma’s, gebaseerd op de assumptie van een lineair loopbaanpad, past niet meer bij de realiteit van de huidige transitionele arbeidsmarkt. Educatie alleen is niet meer in staat het juiste profiel aan de arbeidsmarkt te leveren. Het monopolie van het waarderen van leren ligt nu bij het onderwijs in de vorm van diploma’s, maar leerkansen liggen overal: je leert je hele leven lang in allerlei verschillende contexten. Als dat principe erkend wordt, verschuiven we de focus naar het individu en wordt er plots veel meer mogelijk. Voor mensen die gedwongen hun land hebben verlaten om elders een toekomst op te bouwen, is deze ontwikkeling ook belangrijk. In een tijd van toenemende migratie en diaspora, is een flexibel perspectief op wat iemand kan op de arbeidsmarkt noodzakelijk.
Kijken naar mogelijkheden in plaats van gebrek: nieuwkomers op de arbeidsmarkt
“De energie onder nieuwkomers werd voelbaar hoger en positiever als skills besproken werden”, herinnert Michelle van Toor, programmamanager Inclusieve Arbeidsmarkt bij de Goldschmeding Foundation, zich uit de tijd dat zij Oriëntatie op de Nederlandse Arbeidsmarkt (ONA) lessen gaf aan inburgeraars. Skills zijn herkenbaar en geven een bepaalde kracht want iedereen heeft vaardigheden en die zijn ook hier belangrijk. “Die energie zakte overigens altijd weer in als de stap naar het CV werd gemaakt”, geeft Michelle van Toor aan, omdat dit aan allerlei technische regels moet voldoen en er een leeg gat ontstaat als je kijkt naar werkervaring. Dat is natuurlijk ontzettend ontmoedigend.” Ook de focus op diploma’s vormt een obstakel voor nieuwkomers die de arbeidsmarkt willen betreden, omdat diploma’s behaald in het land van herkomst vaak niet op dezelfde manier gewaardeerd worden in Nederland. Een focus op skills heeft de potentie om deze mismatch in diploma’s te overbruggen. Veel instrumenten maken gebruik van de skills classificatie zoals opgesteld door de Europese Commissie (ESCO) en het framework biedt op die manier een gemeenschappelijke taal die culturen, werkervaring en onderwijssystemen overstijgt.
De potentie van een focus op skills van nieuwkomers in praktijkvoorbeelden
Op dit moment wordt een focus op skills al door verschillende initiatieven succesvol toegepast om mensen, waaronder soms ook nieuwkomers, naar werk te begeleiden. Zo werkt ComPas, een initiatief dat werkt met het opstellen van een competentiepaspoort, al sinds 2018 intensief samen met de gemeente Breda, zo’n 18 organisaties in het sociale domein en werkgevers. (2). Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, waaronder nieuwkomers, worden door ComPas begeleid en de ontwikkeltrajecten die zij via de gemeente en werkbedrijven volgen worden gekoppeld aan relevante taken, vaardigheden en competenties waardoor werkgevers een betere match kunnen maken met de kandidaat. Omar Sirre, bestuurslid van ComPas, ziet de focus op skills als een manier om uit te gaan van de kracht van nieuwkomers die zo zelf de regie kunnen nemen over hun talenten en ontwikkeling: “Door mensen die in Nederland hun loopbaan moeten starten of vervolgen de tools in handen te geven om te laten zien wie ze zijn en hoe ze zich verder willen ontwikkelen, gericht op hun eigen ambities voor de toekomst, ontsluit je al een heel groot deel.” Ook zijn er internationale voorbeelden. Zo wordt de app van SkilLab, die via een assessment in de nieuwkomers moedertaal automatisch een skill profiel voor de gebruiker genereert en deze koppelt aan carrièremogelijkheden in het nieuwe land, in Ecuador, Peru en Panama ingezet om nieuwkomers naar werk te begeleiden. Van de deelnemers die via de app gekoppeld werden aan een openstaande vacature, werd een kwart aangenomen binnen een maand.
Meer lezen over de praktische werkwijze van initiatieven die een focus op skills mogelijk maken? In de webinar presenteerden zes initiatieven hun instrumenten en werkwijze: UQualify, Skilllab, NewBees, IamProgrez, House of Skills en ComPas.
Ook binnen het Platform Nieuwkomers & Werk zijn er deelnemende initiatieven die een focus op skills meenemen in hun aanpak. Zo ontwikkelde NewBees, die binnen ons Platform zorgtraineeships organiseert voor nieuwkomers en hen begeleidt naar een baan in de thuiszorg, een online matching platform dat uitgaat van de skills van nieuwkomers (4). DOK030 nam in hun project Pizzaiolo waarin nieuwkomers opgeleid werden tot pizzabakker, de motivatie van nieuwkomers als uitgangspunt. Uit onderzoek van onze onderzoekspartner Regioplan, kwam deze focus op motivatie naar voren als werkzaam element in hun aanpak: de groep deelnemers was hecht, er was geen tussentijdse uitval en iedereen rondde het traject succesvol af. De focus op motivatie en skills zal opnieuw een rol spelen binnen het nieuwe project van DOK030 binnen het Platform, waarin zij hun zelfde aanpak gaan gebruiken om nieuwkomers op te leiden tot Data Center Professionals.
Van discours naar actie: de skills mindset bij werkgevers
De instrumenten om deze focus op skills te implementeren op de arbeidsmarkt liggen klaar. Talloze initiatieven hebben bruikbare tools ontwikkeld om skills inzichtelijk te maken, met als meest bekende voorbeeld het persoonlijke skillspaspoort. Maar zijn werkgevers ook bereid deze stap te maken? Een skillspaspoort, moet gepaard gaan met een skills mindset bij de werkgever en daar is nog een lange weg te gaan. Wilma Roozenboom, directeur van Refuee Talent Hub, merkt in haar gesprekken met grote corporates dat er een gat zit tussen de ambitie en de uitvoering. Hoewel werkgevers aangeven naar skills te willen kijken en, zeker in de krapte sectoren, hier ook het belang van in zien, loopt het in de praktijk toch vast op traditionele diploma’s en vacatureteksten met harde eisen. Deze eisen zijn in sommige gevallen wettelijk vastgesteld (zoals rondom veiligheidscertificaten in de bouw) maar in andere gevallen simpelweg met de tijd ontstaan. Harriet Vinke, coördinator onderzoek bij Instituut Gak, ziet het positief in: als werkgevers de krapte echt gaan voelen, dan zullen ze de stap wel maken. Het is belangrijk, stipt zij aan, dat ook zachte elementen zoals motivatie terugkomen in skillpaspoorten: werkgevers willen vooral een gemotiveerde deelnemer, bij veel beroepen kan de rest kan geleerd worden on the job. Een focus op skills in plaats van alleen op diploma’s en CV’s, zou bij alle banen een rijker beeld op kunnen leveren van wat iemand kan en wil. Het toepassen van deze focus in de krapte sectoren,zoals de techniek, ICT en de zorg waarin de urgentie om op een andere manier naar arbeidspotentieel te kijken het hoogst is, zou een goed begin zijn om deze ontwikkeling verder door te zetten.
Op weg naar een meer inclusieve arbeidsmarkt
Het skillsdenken heeft het potentieel om de Nederlandse arbeidsmarkt inclusiever te maken, maar dat gebeurt niet per definitie, benoemt Michelle van Toor. Zo nemen grote corporates bijvoorbeeld assessments af om te testen of deelnemers over de gevraagde skillset beschikken, maar deze assessments zijn lang niet altijd geschikt voor mensen met een andere culturele achtergrond. De kans bestaat dus dat bestaande biassen doorwerken in de tools die gebruikt worden om skills inzichtelijk te maken. Inclusiviteit en laagdrempeligheid van de skills instrumenten is daarom een belangrijke voorwaarde. Deze moeten niet te talig zijn, of beschikbaar in diverse talen en bruikbaar ongeacht opleidingsniveau. Daarbij werkt het het beste als de tool via een app op je telefoon te gebruiken is, omdat vrijwel iedereen over een telefoon beschikt. Tot slot kom je er niet met technologie alleen, benadrukt Wilma Roozenboom. De menselijke maat blijft belangrijk: de persoonlijke begeleiding om te zorgen dat je nieuwkomers met het skillpaspoort door die eerste deur krijgt. “Je moet de gelegenheid krijgen om je skillspaspoort te laten zien, want als je voor een dichte deur staat, heb je nog steeds niet zoveel aan je skillspaspoort.”
We schreven dit artikel gebaseerd op de inzichten uit de webinar “Een Focus op Skills” die is hier online terug te kijken.
Bekijk ook het onderzoeksrapport over het Skillspaspoort voor meer informatie en inzichten uit de wetenschap: “Het Skillspaspoort: Een verkenning naar de mening van werkgevers en werknemers” door A.H. Ballakfih, J. Zinsmeister en N. Bay.
En deze brochure van de SER over de actuele ontwikkelingen op het gebied van de skillsgerichte arbeidsmarkt
Aan de slag?
Check hier welke initiatieven bij de webinar aanwezig waren en hoe jij gebruik kunt maken van de instrumenten die zij aanbieden.
(1) In januari 2021 publiceerde Hafid Ballafkih, Joop Zinsmeister en Najat Bayl het onderzoeksrapport “Het Skillspaspoort: een kwalitatieve verkenning naar de mening van werkgevers en werknemers.” Klik hier voor het volledige rapport.
(2)Lees hier meer over deze samenwerking
(3) Dit project wordt uitgevoerd in samenwerking met HIAS. Lees hier meer
(4) Voor meer informatie, zie www.new-bees.org/online-solutions
(5) Tijdens de webinar presenteerden zes initiatieven hun instrumenten en werkwijze: UQualify, Skilllab, NewBees, IamProgrez, House of Skills en ComPas. Klik hier voor meer informatie over deze initiatieven en hun contactgegevens.
De energie onder nieuwkomers werd voelbaar hoger en positiever als skills besproken werden