Inburgeren door de ogen van nieuwkomers

Eerste onderzoek naar het perspectief van inburgeraars op de Wet inburgering 2021

Inburgeren door de ogen van nieuwkomers is het eerste onderzoeksrapport van OpenEmbassy naar de Wet inburgering 2021 vanuit het perspectief van nieuwkomers die inburgeren in Nederland. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en in samenwerking met Regioplan en BMC. Dit rapport is een eerste kwalitatieve verkenning en is door de minister gedeeld met de Tweede Kamer. Hierna zullen er nog drie rapporten volgen. In dit artikel volgen enkele kernbevindingen en een korte uitleg van de methodiek.

Door: Pepijn Tielens

Doelen en verwachtingen

“Zoals je kan zien spreek ik Nederlands in 2028 en heb ik een permanente verblijfsvergunning. Ik heb ook mijn MBO diploma behaald en een rijbewijs. Ik heb een baan gevonden zodat ik helemaal zelfstandig kan zijn. Ik voel me gelukkig in 2028 want ik heb geen financiële problemen en taalproblemen en ik ben gewend aan de Nederlandse cultuur.” – asielmigrant Wi2021

Het opbouwen van een nieuw leven is meer dan alleen inburgeren. Daarom hebben we met de deelnemers uitgebreid stilgestaan bij hun doelen, verwachtingen en ervaringen sinds hun aankomst in Nederland. We hebben gezien dat de kernelementen van de wet (taal, onderwijs en voorbereiding op werk) aansluiten bij de doelstellingen die inburgeraars zichzelf stellen. Naar deze elementen wordt ook gevraagd in een survey die inmiddels door zo’n 5.000 nieuwkomers is ingevuld en die in het tweede rapport verwerkt zal worden.

Ik denk dat het te vroeg is om me thuis te voelen in Nederland. Ik ben nog niet geïntegreerd en ik geloof dat ik nog geen rol speel in de maatschappij. Ik doe mijn best om datgene wat ik heb ontvangen terug te geven aan de maatschappij en dat ik kan zeggen: “Ja, hier is mijn nieuwe thuis waar ik anderen kan helpen om dit land een betere plek te maken om te leven.” – asielmigrant Wi2021 

De periode voor de inburgering

“De asielprocedure is funest voor je motivatie en staat haaks op de inburgering. De bedoeling is dat we hier iets kunnen opbouwen. Het helpt niet als je niks mag en telkens moet verhuizen.” – asielmigrant Wi2021

Het grootste gemis is dat mensen lang moeten wachten voor ze kunnen beginnen met inburgeren. Een groot deel van de nieuwkomers die wij hebben gesproken wil zo snel mogelijk starten met taal, onderwijs en werk, maar ook het maken van verbinding met de ontvangende samenleving. Zo snel mogelijk starten betekent voor nieuwkomers in het kader van dit onderzoek; vanaf de aankomst in Nederland zodra ze daar klaar voor zijn. In de praktijk is dit vóór de start van de inburgering. 

Rol van de gemeente

“Mijn contactpersoon legt alles duidelijk uit en is voor mij echt de sleutel tot de juiste informatie” – gezinsmigrant Wi2021

De ervaringen van de deelnemers met twee belangrijke nieuwe elementen uit de Wet inburgering (de brede intake, en het PIP) zijn overwegend positief, wanneer er voldoende ruimte is voor nieuwkomers om hun perspectief te delen. De betrokkenheid van de gemeente, en specifiek de klantmanager, kan een grote meerwaarde hebben, mits zij investeren in goede informatievoorziening en een goede relatie met nieuwkomers. Dit is een groot verschil met de Wi2013 waarbij deze betrokkenheid er niet of minder was.

Inburgeringstrajecten en taal

“De taallessen helpen niet goed. De niveaus verschillen te veel en de klassen zijn vol. Ik kan zelf geen andere klas kiezen.” – asielmigrant Wi2021 

Voor de respondenten is het taalonderwijs op dit moment het belangrijkste onderdeel van de Wet inburgering. Daar zien we dat er wisselende ervaringen zijn, en relatief veel ontevredenheid over de kwaliteit van het aanbod. Met name over de groepssamenstelling en het niveau van de lessen. In dit onderzoek is de observatie gedaan dat nieuwkomers die een hoge taalambitie hebben, ten opzichte van de Wi2013 minder autonomie ervaren. Hierdoor kunnen ze, in hun ogen, langzamer of met minder kwaliteit inburgeren dan ze zouden willen.

Maatwerk

Ook viel op dat maatwerk, niet of niet makkelijk kon worden georganiseerd door aanbieders van Inburgeringstrajecten; denk bijvoorbeeld aan betere aansluiting bij de tijden van de kinderopvang of de gezinssituatie. Dit is een observatie die we in het vervolg van dit meerjarige onderzoek verder zullen onderzoeken.

Werk

“Het belangrijkste doel voor mij is om mijn plaats in deze samenleving te vinden en het hervatten van mijn beroep als lerares, zoals ik dat deed in mijn land van herkomst. Op een eenvoudige manier iets teruggeven aan dit land, zoals het aan mij heeft gegeven.” – gezinsmigrant Wi2021

De deelnemers aan dit onderzoek hebben, ondanks dat ze pas net begonnen zijn, ook een behoefte aan toeleiding naar werk. Hierbij wordt taal gezien als een belangrijk middel. Deze ervaring sluit aan bij het uitgangspunt in de wet van dualiteit. Wanneer onderdelen gericht op taal en werk in sommige gevallen niet voldoen aan de verwachtingen, speelt er onzekerheid of de inburgering voldoende kan bieden om je leven in Nederland op te bouwen. Er is dan geen ruimte om een toekomstperspectief vorm te geven.

Methodiek inburgeren door de ogen van nieuwkomers

Voor het rapport Inburgeren door de ogen van nieuwkomers hebben we vijf kwalitatieve onderzoeksmethoden ingezet: de expertpool, netwerk sleutelpersonen, actieonderzoek, design probe en diepte-interview. De ervaringen die hieruit naar voren kwamen zijn geanalyseerd en gevat in het eerste rapport.

Expertpool

De expertpool is een door OpenEmbassy ontwikkelde methodiek die nieuwkomers (de experts) in staat stelt om hun ervaring te delen, en ervaringen van anderen te duiden. De expertpool die voor dit onderzoek is ingezet bestond uit 15 experts, allen asielmigrant onder de Wi2021, die ieder deel uitmaken van gemeenschappen van nieuwkomers in Nederland. 

Netwerk sleutelpersonen

Het netwerk sleutelpersonen dat voor dit onderzoek is ingezet bestond uit 15 mensen met goede verbindingen binnen gemeenschappen van nieuwkomers. Vanuit hun professie ondersteunen zij nieuwkomers tijdens de inburgering. De deelnemers van het netwerk zijn allemaal zelf ingeburgerd onder de Wi2013. 

Actieonderzoek

In het actieonderzoek trekt een onderzoeker op met een nieuwkomer in zijn of haar inburgeringstraject in Nederland, door samen plannen met te maken om hun ambities zo goed mogelijk te kunnen realiseren en zo te leren welke obstakels iemand in de context van inburgering tegenkomt. In het actie-onderzoek voor dit onderzoek zijn 6 nieuwkomers ondersteund.

Design probe

De design probe is een kwalitatieve onderzoeksmethode om tot diepere inzichten over de leef- en belevingswereld van mensen te komen. Design probes verwijst naar een zelfdocumentatiemethode waarbij gebruikers hun alledaagse leven en ervaringen observeren en overdenken, en dit documenteren.

Diepte-interview

Een diepte-interview is een gesprek met één individu, waarin de mogelijkheid ontstaat om langer door te spreken over een of meerdere onderwerpen, aan de hand van een (al dan niet gestructureerde) vragenlijst. Er zijn 8 diepte-interviews gehouden.

Verder lezen

Het gehele rapport Inburgeren door de ogen van nieuwkomers is hieronder te downloaden. Na de zomer van 2024 zal een tweede rapport worden gepubliceerd waar ook de resultaten en analyse van de eerste enquête in worden meegenomen.